Een stalbrand voorkomen en detecteren in een varkensstal
Helaas is het niet ongewoon om in het nieuws berichten over de zoveelste boerderijbrand te zien waarbij honderden of duizenden varkens om het leven zijn gekomen. Alleen al in Nederland en België sterven jaarlijks duizenden dieren bij stalbranden. Andere Europese landen ondergaan hetzelfde lot, waardoor het aantal gruwelijke sterfgevallen en de financiële tegenslagen voor boeren aanzienlijk toenemen.
In deze blog kijken we naar de oorzaken van stalbranden in varkensstallen en welke brandveiligheidsmaatregelen kunnen worden genomen om varkens veilig te houden.
Wat veroorzaakt stalbranden in een varkensstal?
Wanneer een varkensstal in brand vliegt, kan dit verschillende oorzaken hebben. De aard van het strooisel, hoge stofniveaus en de aanwezigheid van brandbare gassen uit varkensmest kunnen ervoor zorgen dat de brand snel groter wordt.
De meest voorkomende redenen voor een boerderijbrand in een varkensstal zijn:
- defecte apparatuur
- verwarmingen
- oude bedrading
- roken
- onvoldoende gedroogd stro of hooibalen
Vonken kunnen een schuur sneller vlam doen vatten dan jij denkt. Daarom is het belangrijk om geen kapotte apparaten of slechte bekabeling te gebruiken. Op dezelfde manier kunnen vonken van een sigaret of de peuk zelf brand veroorzaken in een zeer droge omgeving. Hooibranden zijn een ander risico op zich.
Als het op stalbranden aankomt, is voorkomen belangrijker dan genezen.
Hoe voorkom je een stalbrand in een varkensstal?
Om te voorkomen dat stalbranden schade toebrengen aan jouw zeugen, gelten en beren, is het aan te raden om na te denken over de materialen waaruit jouw stal is opgebouwd. Maar denk ook na over wat voor stalbedekking je gebruikt, hoe je omgaat met het verwijderen en opslaan van mest en hoe je brandbare materialen zoals hooi opslaat.
1. Gebruik langzaam brandende materialen bij het bouwen van jouw boerderij
Isolatie, dakbedekking, muren en meer moeten allemaal worden gebouwd met brandwerende of brandvertragende materialen. Hoe meer tijd jij hebt om jouw schuur te evacueren als jouw alarmsysteem jou heeft gewaarschuwd, hoe meer dieren jij in veiligheid kunt brengen.
2. Bewaar hooi en strobalen op een aparte plek
Ten eerste moet je alleen goed gedroogd hooi en stro kopen, want vochtige balen kunnen ontbranden. Ten tweede moet jij deze balen op een andere plaats opslaan, uit de buurt van jouw varkens. Op die manier zijn jouw dieren veilig, zelfs als de balen in brand vliegen. Ook andere brandbare materialen bewaar je bij voorkeur niet in de schuur.
3. Onderhoud apparatuur wanneer nodig
Defecte apparatuur moet worden vervangen of professioneel worden gerepareerd. Blijf geen oude apparatuur gebruiken zonder goede en regelmatige inspecties.
4. Installeer een ventilatiesysteem dat brandbare gassen afvoert
Varkensmest geeft brandbare gassen af. Een ventilatiesysteem helpt om het niveau van deze gassen tot een minimum te beperken, en tegelijkertijd frisse lucht aan te voeren.
5. Verbied roken in of nabij de boerderij
Eén klein vonkje kan brand veroorzaken, daarom is het het beste om roken in of bij de stal te verbieden.
6. Probeer de hoeveelheid stof in de lucht zo laag mogelijk te houden
Omdat stalstrooisel zoals houtkrullen, stro, versnipperd papier enz. allemaal erg stoffig zijn, vormen ze zelf een risico als het gaat om brandveiligheid. Een ventilatiesysteem kan ook helpen om overtollige hoeveelheden stof uit de lucht te verwijderen.
Hoe detecteer je een brand met behulp van een alarmsysteem?
We kennen allemaal de gewone rookmelder die aan onze muren en plafonds hangt om ons en onze huizen veilig te houden. Deze zelfde systemen kunnen worden gebruikt om jouw stal te beschermen.
Een groot nadeel is echter dat zo'n alarm alleen hoorbaar is als je binnen het bereik van het systeem bent. Bovendien weten we allemaal hoe gevoelig zulke systemen kunnen zijn. Batterijen raken leeg, ze zijn gewoon niet altijd betrouwbaar.
Gelukkig zijn er modernere systemen die brand detecteren, zelfs als je niet in de buurt bent. Neem bijvoorbeeld de Google Nest rookmelder, die waarschuwingen naar jouw telefoon stuurt. Soortgelijke systemen van andere fabrikanten zijn inmiddels volop verkrijgbaar.
Deze systemen werken op netstroom en WiFi. Om ervoor te zorgen dat ze hun werk kunnen blijven doen, is het dus belangrijk om te controleren of jouw schuur niet getroffen wordt door een stroomstoring waardoor de rookmelder niet langer nuttig is.
Hoe Reporter jouw rookmelder bewaakt
Reporter is een remote monitoring systeem dat stroomuitval kan detecteren. Dit stroomuitvalalarm stuurt jou een berichtje per sms of email om je hierover te waarschuwen. Hierdoor ben jij direct op de hoogte als je stroom - en daardoor ook je WiFi rookmelder - uitgevallen is.
Hoe Reporter CO2 en temperatuur bewaakt
Reporter is een sensorapparaat voor bewaking op afstand waarmee jij het CO2-niveau en de temperatuur in de varkensstal kunt meten, bewaken en loggen. Reporter houdt niet alleen de omgeving in jouw stal in de gaten, maar stuurt ook alarmmeldingen naar jouw telefoon als er iets mis is. Waar jij ook bent, jij kunt de temperatuur en het CO2-niveau van jouw varkens in de gaten houden.
Een piek in het kooldioxidegehalte kan duiden op een slecht werkend ventilatiesysteem. Ook een plotselinge temperatuurstijging kan erop wijzen dat er problemen zijn met het ventilatiesysteem. Een slecht werkend koelingssysteem kan er ook voor zorgen dat de temperatuur in de varkensstal stijgt.
Omdat varkens kunnen lijden aan CO2-vergiftiging en hittestress, wijzen deze metingen op een noodsituatie, ongeacht of er brand is. Jij moet hoe dan ook bij jouw varkens gaan kijken.
Een CO2- en temperatuurmeetsysteem voor iedereen
Reporter is een plug & play apparaat dat is ontworpen om monitoring en gegevensverzameling op afstand voor iedereen mogelijk te maken, of jij nu een technische achtergrond hebt of niet. Reporter werkt op netstroom of zonne-energie, dus jij hoeft geen batterijen te vervangen.
Reporter heeft vier aansluitingen die compatibel zijn met een breed scala aan sensoren voor temperatuur, kooldioxide en nog veel meer. Debietmeters kunnen het waterverbruik in varkenshokken meten en lichtsensoren kunnen lux meten in varkensstallen.
Reporter vervangt jouw rookmelder niet, maar helpt jou wel om meer gemoedsrust te hebben, omdat jij er zeker van kunt zijn dat ook Reporter controleert of alles in orde is in jouw varkensstal. Dit verhoogt de brandveiligheid in jouw varkensstal.
Verhoog de brandveiligheid op jouw varkensbedrijf
Reporter is een onderdeel van Smart Farming in de landbouwsector. Het kan in realtime alarmmeldingen versturen en houdt logs bij van historische gegevens. Alle meetinstellingen kunnen worden gewijzigd in een browser-gebaseerde app en jouw gegevens kunnen live worden bekeken. Als jij jouw metingen wilt gebruiken om je ventilatiesysteem te optimaliseren, dan kan dat eenvoudig via de rest-API van Reporter.
Smart Farming is de toekomst en als het gaat om CO2-sensoren en warmtealarmsystemen in een varkensstal, is Reporter precies wat jij nodig hebt.
Aarzel niet om contact met ons op te nemen als jij vragen hebt!
Bronnen
Wakker Dier. (2023, 3 juni). 134.000 stalbrandslachtoffers in 2022 - Wakker Dier. https://www.wakkerdier.nl/nieuws/134-000-stalbrandslachtoffers-in-2022/
Animal Rights. (2022, 7 februari). Stalbranden 2022. (n.d.). https://www.animalrights.nl/stalbranden-2022
defra (Department for Environment Food and Rural Affairs). (2004). Farm Fires – Protecting farm animal welfare. http://defra.gov.uk.
Q & A
Hoeveel stalbranden per jaar?
In Nederland werden in 2022 10 stalbranden gemeld volgens Wakker Dier, met in totaal 134.000 verloren dierenlevens. Een meerderheid van de slachtoffers waren kippen. Wakker Dier meldt ook dat in de periode 2013-2022 in totaal meer dan 1,5 miljoen dieren omkwamen bij boerderijbranden. In België vonden in 2022 volgens Animal Rights 12 commerciële stalbranden plaats, met in totaal 41.800 overleden dieren.
Hoe ontstaat een stalbrand?
Een stalbrand ontstaat vaak door defecte apparatuur of bedrading die vonken veroorzaakt, verwarmingen die oververhit raken, het roken van sigaretten of hooibalen die verbranden.
Schuren zijn tot de nok toe gevuld met brandbare materialen zoals stro, hooi, houtkrullen en stof. In deze omgeving kan een brand zich snel verspreiden. De aanwezigheid van brandbare gassen afkomstig van mest maakt de brand alleen maar erger.
